NÖTRİNO

Kendisini belli etmesi için kütlesi olması gerekirmiş; bunların neredeyse kütleleri yokmuş, bari yükü olsa, yükleri de yokmuş. O zaman ne diye enerjinin korunumu yasasını ihlal edipte Chadwick’in başına iş çıkardınız? Zavallı adam bu olayda enerji korunumunun ihlal edildiğini söyleyecek kadar tırlatmıştı… 1930’lara gelindiğinde Pauli sağa sola mesaj geçip tespit edilmesi imkansız bir parçacık ileri sürerek korkunç bir hata yaptım, diyordu.

Herşey bir tarafa ne işin var benim vücudumda; kim gönderdi seni buraya, nereden geliyorsun? Cevabını biliyorum; yıldızlardan… sen bir yıldızsın, benim yıldızım ama geçip gitmekte ne demek; geldin anın fotoğrafını aldın ve şimdi nereye böyle. Bak işte anlaşamadığımız nokta burası. Ben bu işe çok bozuldum.

Birkaç yıl önce basında bir haber; Işık’tan daha hızlı. Bilim bunu kabul etmez. Sanırım Cern’den 730 km öteden yollanan nötrinolar İtalya’da Gran Sasso’da hissedildiğinde ışık hızından daha hızlıydı. Ama bir yanlışlık olmalıydı, sonra her zamanki gibi gerçek açıklandı. Bu bir ölçüm hatasıydı; hiçbir cisim ışık hızından daha hızlı hareket edemez! Herr Einstein saygılar efendim.

Evren’in en hızlı habercisi; Örneğin Işık’tan 1 milyon yıl daha hızlı; güneşte gama fotonlarıyla aynı anda üretilmelerine rağmen nötrinolar 8 dakikada dünyaya ulaşırlar, ancak gama fotonları kuşa dönmüş vaziyette görünür ışık olarak ancak bir milyon yıl sonra güneşten kaçmayı başarırlar. Gördün mü? Işık’tan daha hızlı… Ses hızını aştınmı sonik patlama, ışıkla yarıştın onu geçtiysen Çerenkov Işıması. Demek bunlar güneşte patlamalar yapıyorlar…

Nedir bu nötrino… fermiyondurlar. Spinleri ½ olanlardan. Sadece zayıf kuvveti hissederler, bu yüzden benimle etkileşmezler; öyle ya nötrinoyla etkileşeceğim diye zayıf mı kalsaydım.. o yüzden güneşteki nükleer reaksiyonda ortaya çıkarlar.. nötrino tür salınımlarının keşfi az da olsa kütlesi olduğunu göstermiştir. Bu sefer de kütle çekim kuvveti dört temel kuvvetin en zayıf olanı. İç yapıları yoktur; leptondurlar. Her leptona bir nötrino dersek çeşidi üçe çıkar, birde her birisinin karşıtı, al sana 6 çeşni. Yüksüz olunca karşıtı kendisi olmalı, şu spin meselesi yüzünden. Kendileri sol elli ama,  gözlemlenen sağ elli karşıtları (sağ elini kıvır; kıvrılan dört parmağın parmak uçları spin yönü, baş parmak momentum yönü).  

Hikaye 1914 te Chadwick’in beta bozunmasına dikkatli bakmasıyla başlar. Şu hepimizde bulunan nötronlar zayıf kuvveti hissedince karmaşık duygulara kapılırlar ve sonunda daha kararlı protona, ona eşlik etsin diye bir elektrona ve şu bizim anti sosyal hayalet yaratık nötrinoya dönüşürler.

1940’larda Pontecorvo nötrinoyla etkileşen 37Klorun, 37Argon ve 1 elektrona dönüşeceğini önerdi. 60’larda Bahcall, güneşte üretilen nötrinoları saydı, sonra da şu müthiş adam Ray Davis, ki o adam dev tanklarla yer altına iniyor ve sıvı etilen kullanarak güneşten gelen Bahcall’ın nötrinolarını 20 yıl boyunca sayıyor. Üçte biri vardı, üçte ikisi neredeydi. Bunun cevabı 30 yıl sonra geldi, güneş yolculuğu boyunca diğer türlerine dönüşüyordu. Bu buluş sahiplerine Nobel kazandırdı. Nötrinolar Nobel’e doymadı, şimdiye kadar dört kez Nobel aldı."